Cuenca y 'Semana Santa'

Na zwieren, zwaaien en fietsen in Banos zijn we zaterdag 19 maart aangekomen in Cuenca. Zondag zijn we de hele stad doorgelopen, en wat heb ik ervan genoten om met mijn camera door de schattige straatjes te lopen. Elk straatje leek er weer anders uit te zien met lieve Spaans-achtige gebouwtjes en op elke hoek van de straat weer een nieuwe kerk of kapelletje. Daarbij was het ook nog eens de opening van 'Semana Santa' (heilige week) in Ecuador: palmzondag. In de verschillende kerken waren er al vieringen en daarbij zagen we overal mensen lopen die een bundeltje (palm)takken vast hadden of het op straat verkochten.  Op een gegeven moment toen we bij een ander kerkje aankwamen stonden er allemaal mensen buiten verzameld en werd er een beeld van Jezus naar buiten gedragen. Vervolgens kwam ook de priester en liepen iedereen in een stoet de straat door, gevolgd door 'Jezus'. Heel bijzonder om mee te maken!
Omdat ik verder niet veel te vertellen heb, en daarbij beelden vaak meer spreken dan woorden, dit keer een blog met foto's van Cuenca! Geniet van de foto's deze prachtige stad :)

Goodbyes and travels!

Het is zo’n ruim 6 weken nadat ik vertrokken ben uit nederland en onderhand zit mijn stage er al weer op en ben ik  begonnen met een mooie rondreis van ruim 2 weken samen met Esther en Laura.

Al was de laatste week van mijn tijd in Riobamba gekenmerkt door ziekte (waarschijnlijk voedselvergiftiging); ik heb 2 hele mooie laatste weken gehad van mijn stage.

Het is ontzettend snel gegaan en wat heb ik ervan genoten. Ik heb zoveel mogen leren, zoveel mooie mensen mogen ontmoeten en heb weer een nieuwe cultuur in mijn hart mogen sluiten.

Zo’n anderhalve week geleden heb ik voor de tweede keer tijdens mijn stage mogen preken! Dit keer was het op zaterdagavond voor de jeugd van de kerk. Superspannend, maar opnieuw heel erg leuk en mooi om te doen. Ik heb gesproken over de lasten die we soms als een juk met ons meedragen. Dingen in ons leven waar we mee zitten: verdriet, afwijzing, onzekerheid, zonden, pijn etc. Er zijn zoveel dingen waar wij als mensen mee kunnen (blijven) worstelen! Vanuit de Bijbel heb ik de jeugd  vertelt dat Jezus ons uitnodigt om deze dingen bij Hem te brengen, en Zijn juk (wat licht is!) op ons te nemen. Het is niet zo dat het volgen van Jezus dan meteen makkelijk is, maar het is wel een mooi avontuur! Dit kon ik dan weer mooi verbinden met het beklimmen van de Chimborazo: niet makkelijk, maar een prachtige wandeling met een fantastisch uitzicht. Dit hadden we namelijk deze dag met een groepje van de jeugd gedaan. Door de hoogte was het erg vermoeiend: we waren snel buiten adem en hadden soms last van hartkloppingen. In kleine stapjes gingen we dus omhoog en kwamen uiteindelijk bij een meer met uitzicht op de top van de vulkaan, zo’n 5100 meter hoog. Het was erg gaaf en leuk om te doen met een grote groep van de kerk!

Daarnaast heb ik in mijn laatste twee weken nog 2 interviews mogen houden. Dit vond ik een van de meest bijzondere dingen van mijn stage: het interviewen van de vrouwen. Ik vind het bijzonder dat ze mij zo dichtbij lieten en een stukje van hun verhaal met mij hebben gedeeld. Ook deze vrouwen vertelden over het huiselijk geweld dat bij hen thuis plaatsvindt. Ze beaamden dat dit bij veel Quichua gezinnen gebeurd. Daarbij vertelden ze mij ook dat ze hier onderling met elkaar over praten. Soms op een negatieve manier dat er geroddeld wordt, maar vaak ook op een positieve en bemoedigende manier. Wanneer ik een van de vrouwen vraag om een voorbeeld te geven van een situatie, vertelt ze dat ze op zondag altijd de was doet voor het hele gezin (met de hand!). Als haar man ziet dat er nog een vlekje zit op de kleding, wordt ze geslagen. Vervolgens vraag ik haar of ze hier tegenin kan gaan, of dat er verandering mogelijk is, en daar is ze heel kort en duidelijk over: ‘hij is de man’. Het lijkt hier zo ingebakken te zitten in de cultuur dat de man ‘de baas’ is in alles en dat de vrouw daar maar mee moet leven. Mijn licht feministisch gekleurde bloed heeft daar toch een beetje moeite mee.  Het feit dat ik hier iets aan zou willen veranderen, maar het vervolgens ook moeilijk om weg te gaan.

Toch weet ik dat deze mensen in goede handen zijn bij SEMILA. SEMILA geeft theologisch onderwijs aan lokale pastors van Quichua-communities en in de lessen komt dit onderwerp ook geregeld naar boven.In een gesprek met Donata kwam naar boven dat veel mannen die bij SEMILA onderwijs volgen ook met Bijbelse argumenten komen voor bovenbeschreven taferelen. Zo ‘staat er geschreven’ dat de man altijd over de vrouw zal heersen etc. Donata vertelt dan ook dat SEMILA met Bijbelse argumenten deze pastors probeert te onderwijzen dat dit niet is zoals God het bedoeld is. Het is mooi om te zien hoe SEMILA op deze manier een positieve bijdrage kan leveren aan de Quichua-society. Er zijn prachtige dingen in hun cultuur, en ik heb ervan genoten de cultuur ietsjes beter te leren kennen en van hen te leren, maar er zijn ook zeker dingen waarin verandering mogelijk is.

Afgelopen weekend hebben we afscheid genomen van de jeugd, de kerk en het team. We zijn verwend met cadeautjes, lieve woorden en veel ‘Dios de bendigas’. Mooie mensen die we hebben ontmoet en die ik nooit zal vergeten. Met z’n drieën zijn we begonnen met een rondreis van zo’n 2enhalve week. 

We zijn begonnen in Banos, waar we dinsdag fijn geschommeld hebben aan het einde van de wereld. Woensdag hebben we een tour naar de jungle gedaan, inclusief gezicht onder de verf en moddermasker, zwemmen in een prachtige waterval en wandelen in de jungle. Ontzettend leuk om te genieten van dit prachtige land en even vakantie te vieren en te ontspannen na een paar hele intensieve en bijzondere stageweken.

Ondertussen ben ik ook weer opgeknapt van mijn (waarschijnlijk) voedselvergiftiging, dus dat is ook erg fijn! Hierna gaan we nog naar Cuenca, (misschien Guilatoa), Mindo en Quito en op 31 maart vliegen we weer naar Nederland.

Ciao,

Laurien

PS: Mocht een van jullie geïnteresseerd zijn in een stage bij SEMILA, of een academische minor over Missions in de Quichua-context: houdt de volgende Facebook pagina op de hoogte! Voor vragen hierover kun je bij mij terecht :)
https://www.facebook.com/IMC-1041004052628322/

Las mujeres de Quichua

De tijd vliegt!  Ik ben al bijna op de helft van mijn tijd in Ecuador! Een van de dingen waar ik in de afgelopen weken mee bezig ben geweest is een onderzoek naar de rol van de vrouw binnen de Quichua bevolkingsgroep. Door middel van interviews, observeren en een enquête ben ik bezig naar een onderzoek naar de Quichua vrouwen. In de afgelopen weken heb ik  hier dus aardig wat over geleerd, en ben ik weer heel wat verhalen van vrouwen rijker.

De vrouwen hier dragen de verantwoordelijkheid voor het gezin en heel het huishouden: ze zijn verantwoordelijk voor de kinderen, het vee en alles wat bij het huishouden komt kijken. En vaak hebben ze daarnaast  ook nog een baan. Dit betekent dat ze vaak erg vroeg in de ochtend (rond 4 uur) opstaan om het vee te verzorgen zodat ze op tijd klaar zijn om het ontbijt klaar te maken voor de man en de kinderen. De rest van de dag is ze bezig met het huishouden en soms nog een baan ernaast.

Zo sprak ik een vrouw die een eigen hamburgertent runt. Naast dat ze voor haar gezin zorgt en het huishouden runt, maakt ze elke dag de ingrediënten klaar voor de hamburgers en frietjes om vervolgens van 16-22 uur haar hamburgers te verkopen. Daar zijn onze 8-uurse werkdagen niks bij!
In het interview onder het genot van een heerlijke hamburger vertelt ze me ook dat er veel misbruik en geweld plaatsvindt onder de Quichua vrouwen. Haar eigen man eist bijvoorbeeld altijd meer geld;

wat ze verdient is nooit genoeg. Ondanks dat ze heel erg hard werkt, erg hard haar best doet, is het nooit genoeg. De mannen straffen de vrouwen vaak met een pak slaag, harde scheldwoorden en/of het achterhouden van geld. In haar eigen huwelijk is dit door de jaren wel verbeterd: haar man is minder gewelddadig en luistert  naar haar wanneer ze voorleest uit de Bijbel. Toch gaat hij nog niet mee naar de kerk, en dit is een groot gebedspunt voor haar, samen met veel andere vrouwen.

Het is heftig om de verhalen te horen, en het doet me oprecht veel pijn om te zien en horen dat vrouwen hier minderwaardig worden behandeld, hoe hard ze soms mishandeld worden door hun eigen mannen en geen erkenning krijgen voor al het werk dat zij doen. Dit maakt ook dat de vrouwen sterk zijn en hun toevlucht zoeken en vinden bij God. Daarbij heb ik ook verschillende lichtpuntjes gehoord in de interviews die ik gehouden heb: de verbetering waar ik net over vertelde, een vrouw die zegt niet bang meer te zijn voor haar man en een vrouw die observeert dat het bij de christelijke gezinnen anders is dan de niet-christelijke gezinnen. Zo zijn de niet-christelijke mannen nog strenger op dat de vrouwen het huis niet verlaten en is er minder geweld onder de christelijke mannen. Ook ligt er een verantwoordelijkheid bij de vrouwen volgens sommigen: veel gaan niet naar school, studeren niet en komen daardoor ook lastiger aan een baan. Deze twee factoren laten dan ook het belang van goed onderwijs: zowel gewoon onderwijs als christelijk onderwijs, in mijn optiek.

Naast het onderzoek waar ik mee bezig ben, help ik  ook mee met het vrouwenproject. Naast dat ik hier een verslag voor zal schrijven naar aanleiding van mijn observaties heb ik meegeholpen met een vrouwen conferentie.

Afgelopen zondag mochten Donata, Esther, Laura en ik een conferentie leiden voor 80 Quichua vrouwen in het dorpje Pachancho. Aan de hand van het verhaal van Cinderella (die werkte ook erg hard en werd slecht behandeld) vertelden we de vrouwen dat ze waardevol zijn, bijzonder mooi gemaakt en dat God ze de vrijheid wil geven waar ze naar snakken. We hadden verschillende activiteiten voor ze, zoals het naaien en decoreren van een zakje en een handcremetje met nagellakje. We hebben ze deze dag heerlijk verwend en aan het eind van de dag met en voor ze gebeden. 

Een foto van deze dag die heel goed de situatie van de vrouwen weergeeft is deze foto van de spiegel. op deze spiegel schreven we woorden die naar hen geroepen/gezegd worden: niet dienstbaar, lelijk, ' je weet niks', nutteloos..

Ik mocht bij deze dag de aflsuitende preek geven. Mijn eerste échte preek nadat ik in December het vak ‘Homilitiek’ heb gevolgd. Ik heb ontzettend genoten van dit vak, heel veel geleerd en ook wat zekerder geworden in het publiek spreken. Ik had dus ook erg veel zin om de preek te geven, en ik moet zeggen dat het goed ging en dat ik er erg van genoten heb! Het was heel bijzonder om deze vrouwen te bemoedigen om ze schoon te laten wassen door Jezus en hen ervan te verzekeren dat God ze zo mooi gemaakt heeft.

Ondertussen ben ik al bijna op de helft van mijn tijd hier in Ecuador. Omdat ik het hier lekker druk heb en erg geniet gaat de tijd lekker snel, al heb ik natuurlijk ook wel weer zin om over 4 weken Alexander weer te mogen knuffelen, m’n familie weer te mogen zien en het ‘gewone’ leven op de ETF weer op te pakken. Maar eerst nog 4 weken maximaal genieten in dit heerlijke land. Ik zal nog 2 weken stage lopen en mijn werkzaamheden hier afronden, en daarna zal ik nog 2 weken rondreizen met Laura en Esther. Ik ben benieuwd welke mooie dingen we allemaal gaan zien in dit prachtige land.

Hasta la vista,

Laurien.

Het echte werk is begonnen!

Hoewel mijn eerste week nog bestond uit oriënteren en wennen, ben ik ondertussen lekker van start gegaan. Ik ben hier tenslotte voor mijn stage, en hier moeten uren voor gemaakt worden! De eerste preek en Bijbelstudie zijn gegeven en de eerste vergaderingen zitten erop.

Donderdag (vlak na het posten van mijn vorige blog) kwam Nestor (man van Donata en the big boss van SEMILA en de kerk) met het idee dat ik zijn deel van de preek voor de vriendendienst kon overnemen. Uhm oke, die zag ik niet aankomen! Desalniettemin vond ik het een supergave kans en leek het me heel erg leuk om te doen: ik ging deze uitdaging dus erg graag aan. Deze vriendendienst was voor de jeugd van de kerk en hun vrienden. De preek was in drieën gedeeld, Laura deed het eerste deel, ik het tweede en Eduardo (staflid van SEMILA) het laatste deel. Door een aantal gesprekken heen werd duidelijk wat er van mij verwacht werd en ik begon met schrijven. Ik vond het niet het makkelijkste onderwerp, namelijk vriendschap en de druk die we van vrienden soms kunnen voelen, maar heb er naar eigen zeggen toch iets leuks van kunnen  maken. Ik  vond het gaaf om te doen en had het idee dat de boodschap landde bij de jongeren.

Ook de Bijbelstudie die ik afgelopen dinsdag gegeven heb werd op het laatste moment gepland: maandag had ik niet zoveel te doen en besloten Donata en ik dat ik de Bijbelstudie wel op me kon nemen. Ook dit was een uitdaging, aangezien ik twee Spaanse blaadjes voorgeschoteld kreeg om het uurtje studie mee te vullen. Nu heb ik na heel wat uurtjes Duolingo en geoefen hier wel een kleine basis van Spaans, maar een volledige Bijbelstudie in het Spaans was me wat te hoog gegrepen. Met behulp van Google Translate ontcijferde ik het programma en begreep ik aardig wat de bedoeling was. Ik heb het me eigen gemaakt en de studie uiteindelijk gegeven. Hierin was het nog een hele uitdaging om op het niveau van het publiek te komen. In deze cultuur denken ze op zo’n andere manier dan we in het (wetenschappelijke) westen gewend zijn. 1 van mijn leerdoelen voor mijn stage is dan ook om een Bijbelstudie op een goede manier voor te bereiden met de cultuur en doelgroep voor ogen. Met de feedback van mijn evaluator hoop ik dat het me lukt om het de volgende keer nóg iets beter toe te spitsen op de mensen die voor me zitten. Het is gaaf om met zo’n andere cultuur om te gaan, hen te leren kennen en af te tasten wat voor hen ‘normaal’ en goed is.

Terwijl ik dit typ (donderdagavond 10 uur) klinken er geluiden van het Quichua vrouwen koor door het gebouw van SEMILA. Ook zo’n typisch cultureel dingetje waar wij als Nederlanders toch iets minder goed bijkunnen. Het koor is hier echt zó belangrijk! De vrouwen zingen op altijd hetzelfde deuntje, met stalen blikken (want lachen is oneerbiedig) met een heel hoog stemmetje Quichua liedjes. Echt een mooi cultureel iets om van te genieten. Op dit moment heb ik hier nog geen foto's van; hopefully later!

Deze week zijn we ook druk bezig geweest met vergaderen voor IMC  (Intercultural Mission Center). Vanuit SEMILA willen ze een center opzetten die een minor, stage en soort ‘DTS’ aanbiedt. We hebben ons eerst vooral op de minor gefocust. Deze minor van drie maanden zal door bv. Nederlandse en Amerikaanse theologie, social work en mission studenten gevolgd kunnen worden die een hart hebben voor zending. De minor zal namelijk missiologische theorie verbinden aan praktische ervaring die opgedaan wordt in de Quichua community’s. Een uitgelezen kans en mogelijkheid voor studenten die willen groeien in het werken in een andere cultuur. Het is leuk om hier over mee te denken, te brainstormen en verschillende taken voor te doen.

Tenslotte zijn we donderdag naar een Quichua markt geweest. Ik kon dit ook goed gebruiken voor mijn onderzoek, waar ik in de volgende blog iets over zal vertellen. Dit was niet zo’n toeristenmarktje waar je allemaal dezelfde souvenirs vindt, maar een échte Quichua markt waar de Quichua’s hun spulletjes zelf ook kopen. Er waren nog steeds veel kraampjes met dezelfde producten: kleding, fruit, sieraden, hoeden etc. 

Het was echt een hele mooie belevenis, ik geniet elke keer weer van de kleren die de vrouwen aan hebben. Er was ook een veemarkt bij wat een nóg bijzondere belevenis was: cavia’s, konijnen, kippen in hokjes klaar om verkocht te worden en levend in grote tassen gestopt te worden. Overal liepen dus mensen met een grote plastic tas mee waar de boodschappen (levende dieren) in gedaan werden. Een bizar tafereel en het was er bijzonder druk! Hieronder zijn enkele foto’s geplaatst ter impressie.

Ook probeer ik geregeld wat foto’s te plaatsen op Instagram, dus mocht je daar geïnteresseerd in zijn: volg me op Instagram: lautjewally 

Carnaval en cavia.

Ondertussen is het al ruim een week geleden dat ik na een zwaar afscheid op Schiphol en een 14-uur durende vlucht aankwam in het warme Ecuador. Ik werd op het vliegveld van Guayaguil opgehaald door de decaan van de bijbelschool SEMILA, Laurita. Omdat het al laat was sliepen we die nacht bij haar tante en zouden we de volgende dag naar Riobamba reizen met de bus. Bij de tante aangekomen wachtte haar halve familie mij op. Na twee uur pizza eten en kletsen met het 20-jarige nichtje Sylvia van Laurita, kon ik ein-de-lijk mijn bed in om 9 uur (3 uur s’nachts NL tijd). Ondanks dat ik ontzettend moe was, was het heel leuk om meteen kennis te maken met de Ecuadoriaanse gastvrijheid en wat meer over Ecuador te weten te komen door het  gesprek met Sylvia.

De dag erna kwam ik na een busreis van 5 uur veilig aan in Riobamba. Ik werd ontzettend warm ontvangen door Donata, mijn stagebegeleidster, en Laura en Esther, twee Nederlandse vrijwilligers waarmee ik ook op de kamer slaap. Ik viel deze week midden in een hele drukke week aangezien er zo’n 70 studenten op SEMILA waren voor een lesweek. Ik heb deze eerste week vooral gebruikt om te wennen, over mijn jetlag heen te komen en mensen te leren kennen. Ik heb het allemaal lekker over mij heen laten komen en mij op sleeptouw laten nemen door Laura en Esther (waarvoor mijn dank, girls;)).

Ondertussen heb ik ook al 4 diensten meegemaakt! Donderdagavond was er een soort afsluitingsdienst van de lesweek  die de studenten hadden. Het was een uitbundige dienst, met veel geklap, gedans, gezang en een mooie ‘vertrouw op God’- pinksterpreek. Dit was in eerste instantie even wennen, maar aan de andere kant geniet ik heel erg van het enthousiasme en de passie voor God die ze door hun temperamentvolle preken overbrengen. Tijdens deze twee maanden zal ik geregeld een preek of Bijbelstudie geven en ik voel me dan ook uitgedaagd om met passie en enthousiasme de boodschap te brengen.

Daarbij rolde ik dit weekend in een van de leukste evenementen van het jaar in Ecuador: Carnaval! Dit is een écht familiefeest hier en wordt groots gevierd met parades, bloemen, water, schuim en verfpoeder. Zaterdag zijn we met een deel van de staf van SEMILA en twee bezoekers uit El Salvador naar Ambato gegaan, een stad op ongeveer een uur rijden van Riobamba (waar ik woon). Hier waren veel musea gratis open met exposities van kunst en vooral ook heel veel bloemen! In deze stad was het waarschijnlijk verboden om met water te gooien en schuim te spuiten, want we hebben geen emmer of spuitbus gezien. De dagen erna was het wel raak. 

Zondagochtend hadden we namelijk kinderdienst met de kinderen van de kerk. We begonnen de dienst met een flink aantal Spaanse liedjes waar Esther, Laura en ik samen met Elisabeth, een Ecuadoriaanse die de dienst leidde, de dansjes voordeden. Ik heb er ontzettend van genoten om lekker met de kids te dansen. Na dit optreden waar ik me af en toe wel een beetje als een mislukte K3-ster voelde, deden we nog wat spelletjes buiten op het plein van SEMILA.

Na 2 spelletjes ontpopte het spel zich al snel tot een groot watergevecht, waar iedereen helemaal los ging: op het einde zat er bij iedereen overal water, schuim, bloem en poeder!







Hierna is er nog volop gedanst; heel erg grappig om te zien hoe gek ze hier zijn van dansen voor God, ik denk dat ik  daar wel aan kan wennen.:) Maandag zijn we nog met een groepje naar een ander dorpje, Guano, geweest waar we souvenirtjes bekeken en gekocht hebben en als blanke chica’s flink ondergespoten zijn met nog meer schuim.

Gisteren (dinsdag) was ook een hele gave dag: samen met Alan en Fabiola (zendelingen hier in Ecuador) en Valeria (een 25-jarige dokter in het Amazone gebied) zijn we (Laura, Esther en ik) afgereisd naar Capulispungo, een écht Quichua-dorpje. De Quichua’s zijn Zuid-Amerikaanse indianen die in het Andergebergte in Ecuador leven. Sommige van hen wonen in de stad, maar veel van hen leven ook nog in dorpjes in de bergen. Alan en Fabiola bezoeken deze community’s al zo’n 5 jaar, en hebben al aardig wat contacten hier opgebouwd. Vanuit Riobamba was het een uur rijden door de prachtige bergen van Ecuador. In dit dorpje is een kerk aanwezig, waar we een soort workshop bijwoonden ter ere van carnaval.  


Na de workshop nam Alan de leiding over, zong een paar liedjes met hen en leidde vervolgens een aantal spellen. Het was echt heel erg grappig en bijzonder om te zien hoeveel  plezier deze volwassen mensen hadden met een paar simpele spellen! 


Het was ook bijzonder om te zien hoe anders deze mensen leven dan wat wij gewend zijn: zo simpel en afgelegen van de rest van de wereld.

Na de spellen werden we uitgenodigd om te blijven eten en liepen we naar een houten hutje tegenover het stenen kerkgebouw. Hier zat iedereen dicht tegen elkaar aan rondom het vuur waarop zojuist gekookt was te genieten van het eten. Het was erg koud buiten vanwege de hoogte van het dorpje, vandaar dat iedereen knus in het hutje rondom het vuur zat.In de rokerige hut genoten wij van een aardappel met groente soepje vooraf, en cavia, aardappelen en een groente papje als hoofdgerecht.

Cavia is in Ecuador echt een delicatesse, en ik hoopte al heel erg dat we dit gerecht zouden krijgen, omdat ik het graag wilde proeven. De huid had haast de structuur van leer en was wat taai, maar het vlees en het korstje aan het pootje was echt superlekker! J 

Na de lunch hebben we nog met een groepje vrouwen een praatje gemaakt.Voor mijn stage en scriptie ga ik onderzoek doen naar de rol van de vrouw bij de Quichua’s, dus het was interessant om deze dag de context waarin zij leven te kunnen observeren, een eerste indruk te krijgen en vanuit deze ervaring interviewvragen op te stellen die ik aan een aantal Quichua vrouwen wil stellen. Het is een prachtig, ingetogen, kleurrijk, gastvrij en vrolijk volk. Ik kijk er naar uit om de komende tijd meer van hen en over hen te leren!

Al met al heb ik het hier heel erg goed naar mijn zin. Ecuador is truely stunning! Het is echt een prachtig land, met een heel gevarieerd landschap, mooie mensen en lekker eten. Ik ben ontzettend dankbaar dat ik hier mag zijn, dat ik van deze mensen mag leren en mijzelf en mijn talenten hier verder mag ontwikkelen. Het is echt een prachtige kans die ik krijg en ik dank God er haast dagelijks voor dat ik hier mag zijn. 

'May the peoples praise you, God; may all the peoples praise you. May the nations be glad and sing for joy, for you rule the peoples with equity and guide the nations of the earth. May the peoples praise you, God; may all the peoples praise you.' - Psalm 67:3-5